بررسی اثربخشی اصلاح سوگیری شناختی نسبت به ظاهر فیزیکی بر نگرانی از تصویر بدنی در دانشجویان دختر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علی پاکیزه ¹
• صادق حکمتیان فرد ²
• مرضیه باقری ³

¹ دانشیار گروه روانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران.

² دانشجوی دکتری روانشناسی، گروه روانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران.

³ دانش آموخته کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، گروه روانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران.

10.22067/tpccp.2024.79496.1395

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر بخشی اصلاح سوگیری شناختی دختران دانشجو نسبت به ظاهر فیزیکی بر نگرانی آن‌ها از تصویر بدنی اجرا گردید.

روش: پژوهش حاضر به صورت نیمه آزمایشی و با استفاده از طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل اجرا گردید. جامعه آماری پژوهش شامل دانشجویان دختر دانشگاه غیر انتفاعی صنعتی فولاد، در سال تحصیلی 98- 97 می باشند که 200 نفر از آن ها با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و از آنها درخواست شد تا پرسش‌نامه تصویر بدنی را تکمیل نمایند. سپس تعداد 45 نفر از دانشجویان با نمره بالاتر از نقطه برش پرسشنامه، انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایشی(22) وکنترل (23 نفر) قرار داده شدند. به منظور سنجش میزان نگرانی دانشجویان نسبت به تصویر بدنی، از پرسشنامه تصویر بدن لیتلتون و به منظور سنجش و اصلاح سوگیری شناختی دانشجویان نسبت به ظاهر فیزیکی از تکلیف کاوش نقطه (دات پروب) استفاده شد. در ابتدا از هر دو گروه پیش‌آزمون گرفته شد و سپس اعضای گروه آزمایش به صورت انفرادی، در 8 جلسه 30 تا 40 دقیقه‌ای اصلاح سوگیری شناختی شرکت کردند. در این مدت گروه کنترل تحت هیچ آموزشی نبودند. بعد از اتمام آموزش از هر دو گروه پس‌آزمون گرفته شد و داده‌های جمع آوری شده توسط نرم افزار spss تجزیه و تحلیل شدند که در قسمت توصیفی از شاخص‌های میانگین و انحراف معیار و در قسمت آمار استنباطی از تحلیل کواریانس یکراهه استفاده شد.

یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد اصلاح سوگیری شناختی نسبت به ظاهر فیزیکی باعث کاهش سوگیری شناختی نسبت به ظاهر فیزیکی وکاهش نگرانی نسبت به تصویر بدن در دختران دانشجو می‌شود.

نتیجه گیری: اصلاح سوگیری شناختی می تواند به عنوان یک روش موثر برای پیشگیری از شکل گیری نگرانی نسبت به تصویر بدن مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

• اصلاح سوگیری شناختی
• تصویر بدن
• ظاهر فیزیکی

موضوعات

• روان شناسی بالینی

---

مراجع

 Alon, Y., Arad, G., Pine, D. S., & Bar-Haim, Y. (2019). Statistical learning as a predictor of attention bias modification outcome: A preliminary study among socially anxious patients. Behaviour research and therapy, 112, 36-41. https://doi.org/10.1016/j.brat.2018.11.013.

Allen, L., Mulgrew, K. E., Rune, K., & Allen, A. (2018). Attention bias for appearance words can be reduced in women: results from a single-session attention bias modification task. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 61, 97-103. https://doi.org/10.1016/j.jbtep.2018.06.012.

Alharballeh, S., & Dodeen, H. (2021). Prevalence of body image dissatisfaction among youth in the United Arab Emirates: gender, age, and body mass index differences. Current Psychology, 1-10.‏ https://doi.org/10.1007/s12144-021-01551-8.

American Psychiatric Association, D., & American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5 (Vol. 5, No. 5). Washington, DC: American psychiatric association.‏ https://doi.org/10.1176/appi.ajp.2012.12091189.

Bornioli, A., Lewis-Smith, H., Slater, A., & Bray, I. (2021). Body dissatisfaction predicts the onset of depression among adolescent females and males: A prospective study. Journal of Epidemiology and Community Health, 75(4), 343–348. http://dx.doi.org/10.1136/jech-2019-213033.

Bornioli, A., Lewis-Smith, H., Smith, A., Slater, A., & Bray, I. (2019). Adolescent body dissatisfaction and disordered eating: Predictors of later risky health behaviours. Social Science & Medicine, 238, Article 112458. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2019.112458.

Bucchianeri, M. M., Arikian, A. J., Hannan, P. J., Eisenberg, M. E., & Neumark-Sztainer, D. (2013). Body dissatisfaction from adolescence to young adulthood: Findings from a 10-year longitudinal study. Body image, 10(1), 1-7.‏ https://doi.org/10.1016/j.bodyim.2012.09.001.

Bassaknezhad, S., & Ghaffari, M. (2007). Relationship between fear of physical malformation and psychological disorders in students. Journal of Behavioral Sciences, 1(2), 179-187. magiran.com/p586762 (In Persian).

Brown, Z., & Tiggemann, M. (2016). Attractive celebrity and peer images on Instagram: Effect on women's mood and body image. Body image, 19, 37-43. https://doi.org/10.1016/j.bodyim.2016.08.007.

Cash, T. F., & Smolak, L. (Eds.). (2011). Body image: A handbook of science, practice, and prevention. Guilford press.‏

Chong S. & Davis R. (2017). Can't take my eyes off me: Attentional bias of the vulnerable narcissist. Personality and Individual Differences. 106. 308–311. https://doi.org/10.1016/j.paid.2016.10.044.

Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research methods in education. Routledge,Taylor & Francis Group, USA and Canada.

Cacciottolo, J. M. (2021). Heterogeneous contributions of change in population distribution of body mass index to change in obesity and underweight.‏ DOI: https://doi.org/10.7554/eLife.60060.

Dalir, M., Alipour, A., Zare, H., & Farzad, V. (2015). The Comparative Efficacy of Cognitive Bias Modification-Interpretation and its Combintion with Group Cognitive Behavior Therapy in Reducing the Severity of Symptoms, Beliefs, and Obsessional Behaviors. Journal of Psychological Achievements, 22(1), 1-24. https://psychac.scu.ac.ir/article_11178.html (In Persian).

Fluckiger, C., Wampold, B.E., Delgadillo, J., Rubel, J., Vîsla, A., & Lutz, W.(2020). Is There an Evidence-Based Number of Sessions in Outpatient Psychotherapy? Psychotherapy and Psychosomatics, 89(5), 333-335. doi: 10.1159/000507793.

Gao, X., Deng, X., Yang, J., Liang, S., Liu, J., & Chen, H. (2014). Eyes on the bodies: An eye tracking study on deployment of visual attention among females with body dissatisfaction. Eating Behaviors, 15(4), 540–549. https://doi.org/10.1016/j.eatbeh.2014.08.001.

Gao, X., Wang, Q., Jackson, T., Zhao, G., Liang, Y., & Chen, H. (2011). Biases in orienting and maintenance of attention among weight dissatisfied women: An eye-movement study. Behaviour Research and Therapy, 49(4), 252–259. https://doi.org/10.1016/j.brat.2011.01.009.

Grogan, S. (2021). Body image: Understanding body dissatisfaction in men, women, and children. Routledge.‏

Hashemian, M., Aflakseir, A., Goudarzi, M., & Rahimi, C. (2021). The Relationship between Attachment Styles and Attitudes toward body image in High School Girl Students: The Mediating Role of Socio-cultural attitudes toward appearance and Self-acceptance. Research in Cognitive and Behavioral Sciences, 11(2), 1-26. 10.22108/CBS.2022.131524.1598 (In Persian).

Joseph, C. (2014). The impacts of attentional biases and implicit attitudes on body dissatisfaction: applications of the tripartite influence model of body image (Doctoral dissertation, Rutgers University-Graduate School-Newark).‏ https://doi.org/doi:10.7282/T3125QWB

Koster, E. H., Fox, E., & MacLeod, C. (2009). Introduction to the special section on cognitive bias modification in emotional disorders. Journal of abnormal psychology, 118(1), 1. https://doi.org/10.1037/a0014379.

Leng, H. K., Phua, Y. X. P., & Yang, Y. (2020). Body image, physical activity and sport involvement: A study on gender differences. Physical Culture and Sport, 85(1), 40-49. DOI: https://doi.org/10.2478/pcssr-2020-0005.

Littleton, H. L., Axsom, D., & Pury, C. L. (2005). Development of the body image concern inventory. Behaviour research and therapy, 43(2), 229-241. https://doi.org/10.1016/j.brat.2003.12.006.

Lundgren, J. D., Anderson, D. A., & Thompson, J. K. (2004). Fear of negative appearance evaluation: Development and evaluation of a new construct for risk factor work in the field of eating disorders. Eating behaviors, 5(1), 75-84. https://doi.org/10.1016/S1471-0153(03)00055-2.

Matheson, E., Wade, T. D., & Yiend, J. (2018). A new cognitive bias modification technique to influence risk factors for eating disorders. International Journal of Eating Disorders, 51(8), 959-967. https://doi.org/10.1002/eat.22938.

MacLeod, C. (2012). Cognitive bias modification procedures in the management of mental disorders. Current Opinion in Psychiatry, 25(2), 114-120. DOI: 10.1097/YCO.0b013e32834fda4a.

Macleod, C., Mathews, A, &Tata, P. (1986). Attentional bias in emotional disorder. Journal of Abnormal Psychology, 95, 15- 20. https://doi.org/10.1037/0021-843X.95.1.15

Nikbakht, A., Neshat Doost, H. T., & Mehrabi, H. (2018). Effect of positive imagery-based interpretation bias modification, interpretation bias modification based self-generation and computerized cognitive-behaviour training on depressed students. Clinical Psychology Studies, 8(29), 45-67. https://jcps.atu.ac.ir/article_8314_en.html  (In Persian).

Nicolucci, A., & Maffeis, C. (2022). The adolescent with obesity: what perspectives for treatment?. Italian journal of pediatrics, 48(1), 1-9.‏ doi: 10.1186/s13052-022-01205-w.

‏ Pourfarahani, M; Zamani Nia, F; Arin Moghadam, Z and Agha Mohammadian Shearbaf, H (2018). The effectiveness of the eight-stage cognitive behavioral therapy group on self-concept and commitment to adultery. Pathology, counseling and family enrichment. 4 (7). 63-76. https://fpcej.ir/article-1-193-fa.html  (In Persian).

Rodgers, R. F., & DuBois, R. H. (2016). Cognitive biases to appearance-related stimuli in body dissatisfaction: A systematic review. Clinical Psychology Review, 46, 1–11. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2016.04.006.

 Summers, B. J., Schwartzberg, A. C., & Wilhelm, S. (2021). A virtual reality study of cognitive biases in body dysmorphic disorder. Journal of abnormal psychology, 130(1), 26. https://doi.org/10.1037/abn0000563

Sarafraz, M. r., R, T., Gooderzi, M. A., & kafaiti, M. H. (2008). Theoretical foundations and how to make a computerized test of probe-dot attention bias using real emotional images for patients with social anxiety. Psychological Health Research Quarterly, 2(1), 71-83. https://www.sid.ir/paper/133985/fa (In Persian).

Sarwer, D. (2019). Body image, cosmetic surgery, and minimally invasive treatments. Body Image, 31, 302- 308. https://doi.org/10.1016/j.bodyim.2019.01.009.

Sagrera, C. E., Magner, J., Temple, J., Lawrence, R., Magner, T. J., Avila-Quintero, V., ... & Murnane, K. S. (2022). Social media use and body image issues among adolescents in a vulnerable Louisiana community. Frontiers in Psychiatry, 2456.‏ DOI 10.3389/fpsyt.2022.1001336.

Stice, E., Gau, J. M., Rohde, P., & Shaw, H. (2017). Risk factors that predict future onset of each DSM–5 eating disorder: Predictive specificity in high-risk adolescent females. Journal of Abnormal Psychology, 126(1), 38–51. https://doi.org/10.1037/abn0000219.

Stojcic, I., Dong, X., & Ren, X. (2020). Body image and sociocultural predictors of body image dissatisfaction in Croatian and Chinese women. Frontiers in psychology, 11, 731.‏ https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.00731.

Swami, V., Tran, U. S., Stieger, S., Voracek, M., & YouBeauty. com Team. (2015). Associations between women’s body image and happiness: Results of the YouBeauty. com Body Image Survey (YBIS). Journal of Happiness Studies, 16, 705-718.‏ https://doi.org/10.1007/s10902-014-9530-7.

Tiggemann, M. (2004). Body image across the adult life span: Stability and change. Body image, 1(1), 29-41.‏ https://doi.org/10.1016/S1740-1445(03)00002-0.

Trindade, I. A., & Ferreira, C. (2014). The impact of body image-related cognitive fusion on eating psychopathology. Eating behaviors, 15(1), 72-75.‏ https://doi.org/10.1016/j.eatbeh.2013.10.014.

Uusberg, H., Peet, K., Uusberg, A., & Akkermann, K. (2018). Attention biases in preoccupation with body image: An ERP study of the role of social comparison and automaticity when processing body size. Biological Psychology, 135, 136-148. https://doi.org/10.1016/j.biopsycho.2018.03.007.

Veisy, F., Ahmadi, M., Sadeghi, K. & Rezaee, M. (2018). The Psychometric Properties of  Body Shape Questionnaire 8C in Women With Eating Disorders. Psychiatry and clinical psychology, 23(4), 480- 493. https://ijpcp.iums.ac.ir/browse.php?a_id=2391&sid=1&slc_lang=fa&html=1 (In Persian).

Wilhelm, S., Phillips, K. A., Greenberg, J. L., O’Keefe, S. M., Hoeppner, S. S., Keshaviah, A., . . . Schoenfeld, D. A. (2019). Efficacy and Posttreatment Effects of Therapist-Delivered Cognitive Behavioral Therapy vs Supportive Psychotherapy for Adults With Body Dysmorphic Disorder: A Randomized Clinical Trial. JAMA psychiatry, 76(4), 363-373. doi:10.1001/jamapsychiatry.2018.4156.